Podemos ver no CGAC de Santiago, ata o 10 de marzo, a exposición “Vibracións prohibidas”, baseada nunha rigorosa investigación sobre a censura levada a cabo por Xavier Valiño, que xa publicou as súas pescudas e conclusións ó respecto –moitas veces sorprendentes- no libro Veneno en dosis camufladas:la censura en los discos pop-rock durante el franquismo.
Ó ver a exposición, a pregunta case que inevitable que me veu á cachola foi: Quen eran os censores? Reprimidos, obsesos? Unha estirpe monolítica, ou había un pouco de todo? Ata onde sei, non formaban un corpo burocrático oficial, e exercían a súa labor de forma voluntaria, por cartos ou por celo vixilante, para escalar posicións ou para contar co beneplácito do Réxime, que pedía continuamente mostras claras de adhesión.
A Lei de Prensa e Imprenta promulgada por Manuel Fraga en 1966 é definida case sempre como aperturista, debido a que foi ideada de cara á galería internacional cando os turistas estranxeiros comezaban a encher as praias españolas. Pero tal como lemos no libreto da exposición, “no campo do pop e do rock a lei de 1966 implica unha notable intensificación da acción dos censores”, que intentaban menoscabar a influencia da contracultura nos países occidentais sobre a xeración que non vivira a Guerra Civil.
Velaquí algúns exemplos de portadas censuradas que podemos ver nesta exposición, na que tamén hai unha jukebox a disposición do visitante na que se poden escoitar algunhas das cancións censuradas.
A maior parte das portadas expostas foron retocadas por motivos morais, ou sexa, por ensinar carne dunha firmeza que non se podía aturar. Booker T. e os MG´s pasan de estar cunha rapaza en actitude de san flirteo de praia, na máis pura tradición beach boy, a estar concentrados e a escuras nunha sala de concertos. Castigados, a traballar!
Un exemplo supremo do esmerado da observación en busca de subversión témolo no que atopou o censor neste disco de Frank Zappa. Primeiro comparade a versión orixinal (arriba) coa edición española (abaixo):
Demasiadas cousas que mirar! O censor debía ser o campión mundial da busca de Wally, pois atopou unha mazaroca de millo, ou algo así, encaixada nun lugar nada apropiado, e borrou o punto de contacto entre alimento e anatomía:
Aínda que hai que quitar o chapeu perante algunha das ocorrencias dos censores para que non se viran proximidades de pube nin tetas. Fascíname o que argallaron nesta portada dos belgas Chakachas. Aínda que así deixan máis á imaxinación:
Outro dos motivos para a censura de portadas e cancións era a súa irreverencia relixiosa. Por exemplo, a portada deste disco duns tales The Casuals, foi substituída por imaxes de promoción do grupo (por certo, un deles debe ser primo de Mick Jagger) porque na orixinal podía verse un debuxo dun vello con barba sostendo unha gadaña e un reloxo de area. A Morte non foi traballar ese día e Deus tivo que facer o traballo sucio. Mellor facelo que mandalo.
Falando de morte, é sabido que os mandatarios de entón eran moi fans dela. Os seus vixiantes prefiren un cadaleito a unha moza núa, polo visto entre a portada orixinal deste disco de Iron Butterfly:
E a versión española previamente censurada:
Morte ou sexo? Morte, morte!
Na mesma onda, os censores pasaron por alto alegremente as cancións de Charles Manson, supoño que facendo gala, como noutros exemplos, da súa ignorancia respecto a quen era o tipo en cuestión, tal vez pensando que era un folkie dos Apalaches. Ou ó mellor lles daba igual, despois de todo era un asasino de yeyés.
Entre as portadas censuradas por motivos políticos, chama poderosamente a atención que se prohibisen portadas contrarias á guerra do Vietnam en España e non nos EE.UU. Tal é o caso deste disco de Scorpions, titulado “Levados pola forza” (a portada española é a de abaixo, claro):
Obrigouse ó grupo Doctor Pop a cambiar o titulo do seu éxito “Sofía” polo de “Lucía” en 1975, por mor da futura xefa de Estado consorte, non fora a ser que se pensara que era ela a que ía de troula:
Aínda que o máis incrible do asunto, dentro da incoherencia e a confusión dos pobres censores, que non daban feito, é que nalgúns casos en España a portada era cambiada por unha imaxe máis explícita que a da edición orixinal! Por exemplo, neste disco dos Tremeloes, o grupo que contratou Decca en 1962 cando tivo que elixir entre eles e uns liverpoolianos chamados The Beatles:
En España saen espidos, pero nin así conquistaron os corazóns patrios:
O tipo da portada do disco de Richard Anthony pasa de bailar cunha moza na edición orixinal a facer aparecer mediante un feitizo de maxia negra saído das súas mans a palabra “Twist” escrita con arrepiante caligrafía sátanica.
En fin, xa sei que hoxe en día resulta moi fácil falar e dicir “eu nunca o toleraría” e tal, pero esencialmente estamos feitos de inercia. Para ser un nazi de base só se necesita pasividade. Por outra banda, resúltame conmovedor, cincuenta anos despois, que os mandamases creran que o rock- e o twist- podían derrubar a orde social, que a arte podía cambiar o mundo e convertelo nun paraíso (nun inferno distinto para eles, que xa vivían no seu propio inferno) igualitario e carnal. Os medos dos “porcos de pé” e os desexos da mocidade coincidían. Os mozos levaron un pequeno chasco e, coma sempre, esqueceron a medida que se facían adultos, e os mandatarios mandóns respiraron aliviados. Cun par de retoques todo seguiría igual.
Anterior artigo:
Músico e historiador
Serie exclusiva para Certo coa análise
Posted via email from Certo.gl, o xornal dixital de Barbanza e Noia
No hay comentarios:
Publicar un comentario